Çalışana 4'lü güvence!

Sosyal güvenlik mevzuatımız çalışanları koruyor. Ülkemizde 20 milyondan fazla çalışan bulunuyor. Sosyal güvenlik mevzuatımız çalışanları koruyan pek çok tedbir içeriyor. İşsiz kalanlar için 4'lü güvence devreye giriyor. Peki çalışanı koruyan o güvenceler neler? Detaylar haberimizde...

Ülkemizde 20 milyondan fazla çalışan bulunuyor. Sosyal güvenlik mevzuatımız çalışanları koruyan pek çok tedbir içeriyor. Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, işe geri dönüş ve işsizlik maaşı gibi çalışanların işsiz kaldığı zamanki en büyük güvenceleri. Kanunlarda yer alan bu güvenceler zaman zaman kötü niyetle kullanılsa da bir hak olarak çalışanı koruyor.

HER YILA 1 BRÜT MAAŞ ✘ İŞTEN kendi kusuru dışında çıkartılan ya da haklı bir sebeple istifa eden çalışanlara kıdem tazminatı ödeniyor. Her yıl için bir brüt maaş olarak hesaplanıyor, çalışılan süre kadar ödeniyor. Bu ödemeden damga vergisi dışında kesinti yapılamıyor.

8 HAFTALIK ÜCRET ✘ İHBAR tazminatı işten çıkartılan ya da kendisi ayrılan işçi için konulan bir süreyi ifade ediyor. İşveren sizi işten çıkartmışsa belli bir süre iş arama izni vermek zorunda. Bunu vermiyorsa, parasını ödüyor. 6 aydan kısa çalışan için 2 hafta, 6 ay-1.5 yıl arası ise 4 hafta, 3 yıla kadar sürmüşse 6 hafta, 3 yılı geçmişse 8 hafta karşılığı para ödeniyor. İşçi eğer kendisi ayrılırsa bu süreler kadar önceden bildirme zorunluluğu var.

DÖNEMEZSE 8 BRÜT AYLIK ✘ İŞÇİYİ koruyan en önemli haklardan birisi de işe geri dönüş. Bu işyerinde en az 6 ay çalışılmışsa ve orada en az 30 işçi varsa çıkartılan kişi işine iadesini isteyebiliyor. Bunun için önce arabulucuya, anlaşılamazsa mahkemeye başvuruluyor. Sebepsiz yere işten atılan birisi için geri dönüş kararı çıkıyor. İşveren işçisini geri almazsa 4 ile 8 brüt maaş arasında para ödüyor.

10 AY 2 BİN 31 TL ✘ İŞSİZ kalanlar ihbar, kıdem, geri dönüş parası dışında işsizlik ücreti de alabiliyor. Son 3 yılda 600 gün ve son 4 ayda sigorta primleri yatan kişiler çalışma sürelerine göre işsizlik maaşı alıyor. İşsizlik maaşı brüt ücretin yüzde 40'ı kadar oluyor. Ama bir üst sınırı bulunuyor. O da brüt asgari ücretin yüzde 80'i. Maaş en fazla 10 ay süreyle ödeniyor. İşsizlik maaşının tutarı bu yıl damga vergisi kesilmiş olarak bin 15 lira ile 2 bin 31 lira arasında uygulanıyor. Yani bu yıl işsiz kalanlar bu tutarlar arasında maaş alabiliyor.

AYRIMCILIK YAPAN TAZMİNAT ÖDÜYOR İŞVEREN çalışanları arasında ayrım yapamıyor. Irk, cinsiyet, siyasal düşence, felsefi inanç, din mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayrım yapamıyor. Farklı ücret uygulayamıyor. Bu tür ayrımcılık yapan işveren işçisine tazminat ödemek zorunda kalıyor.

İKİ MAAŞ BİRDEN ALABİLİRSİNİZ 1987 yılı sigorta girişliyim. Ekim 2018'de prim gün sayısını ve yaşı tamamladım. Ancak işyerime emeklilik müracaatı yapmadım. Halen aynı işyerinde çalışıyorum. İleride emeklilik maaşında eksilme ya da artma gibi bir etkisi olur mu?

Zekeriya Emeklilik kendiliğinden değil başvuru ile gerçekleşiyor. O yüzden istediğiniz zaman emekli olabilirsiniz. Burada hesabı siz yapacaksınız. Örneğin; şu an işinizde 10 bin lira maaşınız var, emekli olduğunuzda 3 bin lira alacaksanız, emekli olmanız mantıklı değil. Ancak çalıştıkça emekli maaşı düşmez, hatta maaşınız yüksekse artabilir. Bu arada emekli olduktan sonra çalışmaya devam edebilir ve iki maaşı birden alabilirsiniz.

ORANI YÜKSELTİP EMEKLİ OLURSUNUZ Doğuştan yüzde 50 ağır görme engelliyim ve 2010 yılında rapor aldım. 2008 öncesi SGK girişim var. Toplam prim günüm 2000. 3'üncü derece vergi indirimi aldım. Hastalığım ilerledi ve benim engelli emeklisi olmam için uzun zaman gerekli. Doğuştan engelli olan kişi, hastalığı ilerlediği zaman hangi şartlarda emekli olur? Hamit KARAASLAN

Belli bir süre ve prim ödemeniz gerekiyor. İşe giriş tarihinizi vermemişsiniz. Ancak 2008 öncesi için 19 yıl ve 4240 gün gerekiyor. Eğer rahatsızlığınız ilerlediyse tekrar başvurup oranı yükseltebilir böylece daha kısa zamanda emekli olabilirsiniz.

ARABULUCUYA BAŞVURUN 2015 yılında emekli oldum. Aynı yerde 25 yıl çalıştım ve hiç izin kullanmadım. 'İşyeri ödeyecek' diyorlar. Hâlâ ödemediler, ne yapabilirim? Mustafa DÖNER

Emekli olduğunuzda size kıdem tazminatı ile birlikte izin paralarını da vermeleri gerekirdi. 'İzin kullanmıyorum' demek ya da 'Kullandırmıyorum' demek mümkün değil. Ancak hiç izin kullanmadıysanız bunların parasını işten ayrılırken alabilirsiniz. Eğer işten ayrıldığınızda ödemedilerse, hemen arabulucuya başvurun, yoksa zaman aşımı olabilir.

İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ BAĞLANACAK Sigortalı iken işyerinde iş kazası geçirdim. Sağ kolumdan iki defa ameliyat oldum. SSK, "Yüzde 10 oran olursa emekli olabilirsin" dedi. Hastane de "2 haftaya oran SSK'ya gider" dedi. Benim emekli olmam mümkün mü? Özcan ATAŞ

İş kazası geçiren sigortalılar için geçici iş göremezlik ödeneği ya da bir nevi emeklilik olan sürekli iş göremezlik ödeneği bulunuyor. Buna hastanenin verdiği rapora göre SGK karar veriyor. Emeklilik için ise malulen emeklilikte en az yüzde 60 işgücü kaybı isteniyor. Ayrıca en az 1800 gün prim şartı da aranıyor. O yüzden yüzde 10 işgücü kaybı ile malulen emekli olamazsınız. Geçici ya da sürekli iş göremezlik ödeneğinden birisi size bağlanacaktır.

EMEKLİLİK HESABI 03.09.1979 doğumluyum. 16.02.1994 sigorta giriş tarihim. Şu anda 7500 günüm var. Emekliliğime 14 yıl civarında bir süre bulunuyor. Bu sürede sigortalı olarak çalışırsam emekli maaşının düşeceği söyleniyor. Erken emekli olabilme ya da yaşı öne çekme gibi bir durum olabilir mi? İrfan BENLİ

Söylentilere inanmayın. Emekli maaşını belirleyen en önemli parametre, sizin kazançlarınız. İlk sigorta olduğunuz tarihten bu yana ödenen primleriniz ve bildirilen kazançlarınıza göre maaşınız hesaplanıyor. Primleriniz ne kadar yüksek olursa, emekli maaşınız da o kadar yükseliyor. Dolayısıyla 14 yıl daha prim yatıracağınız için emekli maaşınız artacaktır. Bu arada gerçek maaşınızın bordroda gösterilmesini sağlayın, asgari ücretten gösterilmeye razı olmayın. Asgari ücretten bildirilirseniz bu kez maaşınız artmayacaktır.

1996-1997 girişliyim. SSK'dan prim boşluğum var. Yaşım tamam. Emekli olmak için bir çocuğumu ödediğimde, 720 günüm daha eksik kalıyor. Bu kalan günlerimi de ödeyip emekli olabilir miyim? Sevda PARLAKIŞIK 1996 yılında sigorta girişiniz varsa en az 52 yaş ve 5825 gün gerekiyor. Ya da kısmi emeklilik için 3600 gün ve 58 yaş gerekiyor. Bu şartlar tamamsa emekli olabilirsiniz. 720 gün eksik ise bunu çalışarak ya da isteğe bağlı sigorta ile ödeyebilirsiniz.

(Takim)